De oplossing voor een overzichtelijke treindienstleider

De treinenloop in Nederland wordt geregeld door de treindienstleider. Deze moet er met behulp van een computer voor zorgen dat de wissels goed komen te liggen en dat seinen op tijd op groen komen te staan. Movares heeft in de innovatiestudio een oplossing bedacht waarmee de treindienstleider overzichtelijk is en snel de planning van de treinenloop kan regelen.

De treindienstleider houdt zich dagelijks bezig met het instellen van rijwegen. De planning van alle treinen zit in de computer. Zolang de treinen volgens het spoorboekje rijden doet de computer dus het werk. Als er echter een wissel defect raakt, er een paar vertraagde treinen zijn of een trein helemaal niet meer kan rijden, dan moet de treindienstleider het rijwegenplan zelf handmatig aanpassen. Op dit moment wordt de geplande treinenloop getoond in een aantal tabellen (zie foto hieronder). Per station staan de geplande treinen in een tabel. Bij verstoringen moet de treindienstleider zelf mogelijke conflicten voorzien en voorkomen. Het kan een hoop gepuzzel opleveren voor een oplossing is gevonden die andere treinen niet in de weg zit. Dit vormde de voor de divisie Rail van Movares, de aanleiding om na te denken hoe de treindienstleider geholpen kan worden met puzzelen.

Hulp bij het puzzelen

Door de treinenloop grafisch te gaan tonen, zoals weergegeven in de bovenstaande foto, kan de treindienstleider in een oogopslag zien welke oplossingen er mogelijk zijn en of er nadelige consequenties optreden. Zo kan hij dus niet alleen beter, maar ook snel besluiten maken, en worden onnodige vertragingen voorkomen. Om dit zo goed mogelijk te kunnen doen moet de treindienstleider een overzicht van de planning van de treinen op de perronsporen, de planning van de treinenloop tussen stations en de actuele positie van de treinen. De grafische weegave hiernaast toont al deze elementen in een figuur. Als een vertraagde trein de boel nu ophoudt kan de trein-dienstleider op de grafiek meteen zien of er bijvoorbeeld nog ruimte is op een ander perronspoor. Tegelijkertijd kan de treindienstleider met de muis deze trein naar een ander perronspoor slepen, waarna alle wijzigingen in de planning betreffende aankomstrijweg en vertrekrijweg automatisch worden uitgevoerd. Deze vorm van weergave maakt het werk van de treindienstleider niet alleen overzichtelijker, het neemt hem zelf taken uit handen.

Innovatief

Prototype ontwikkeld

Medewerkers van de divisie Rail heeft deze ideeën over de grafische weergave van de treinenloop uitgewerkt in de innovatie Studio. Hieruit is het prototype PRISMA (Planning van Railvoertuigen op de InfraStructuur en Monitoring Actuele toestand) ontstaan; een demonstratieversie van een nog te realiseren programma dat de treindienstleider zo goed  effectief mogelijk kan ondersteunen in zijn werkzaamheden. Om het zo realistisch mogelijk te kunnen demonstreren maakt het prototype gebruik van echte planningen van de treinenloop rond Den Bosch en Eindhoven. Een verbinding met het Trein-Nummer-Volg systeem maakt het mogelijk de actuele treinposities realistisch te tonen.

Opdrachten voor verdere ontwikkeling van Prisma

Het prototype PRISMA is speciaal ontwikkeld ter ondersteuning van de treindienstleiders. Maar bij een soepele afhandeling van storingen en vertragingen is vooral de reiziger gebaat. Voor de ProRail afdeling Railverkeersleiding is een aantal betaalde opdrachten uitgevoerd om Prisma in de praktijk te testen. Op de foto hieronder een opstelling van Prisma op de verkeersleidingpost in Den Haag.